Ozonoterapia

Właściwości i działanie

1. Ozon medyczny wykazuje wyraźne właściwości bakteriobójcze, grzybobójcze i przeciwwirusowe. Dlatego znajduje on szerokie zastosowanie w oczyszczaniu i dezynfekcji zakażonych ran, a także w zakażeniach grzybiczych i złożonych.
2. Jego właściwości pobudzające krążenie i zdolność do zwiększania dostępności tlenu (poprzez aktywację krwinek czerwonych) wykorzystuje się w leczeniu zaburzeń krążenia, a także w celu ogólnej rewitalizacji.
3. W niskich stężeniach O3 aktywuje układ immunologiczny, mobilizując odporność organizmu na choroby. W reakcji na O3 komórki odpornościowe wytwarzają swoiste substancje przekaźnikowe – cytokiny (interferony, interleukiny), które przekazują informacje innym komórkom układu immunologicznego, indukując kaskadę aktywności układu odpornościowego. Oznacza to, że ozon medyczny można zawsze stosować w przypadkach niedoborów odpornościowych.
4. Niewielkie ilości ozonu, stosowane w formie „dużej autohemoterapii”, aktywują przeciwutleniacze komórkowe i zmiatacze wolnych rodników.
5. Wyjaśnia to, dlaczego ozonoterapia jest skuteczna w przewlekłych stanach zapalnych oraz w sytuacjach stresu oksydacyjnego. Umiarkowany stres reguluje równowagę między utleniaczami a przeciwutleniaczami.

Wskazania

W oparciu o swoiste właściwości ozonu można określić następujące pola jego zastosowań medycznych:

Formy zastosowania

Wdychanie ozonu w jakiejkolwiek formie może być niebezpieczne dla zdrowia i życia!

Na podstawie wieloletnich doświadczeń przyjęto następujące formy zastosowania ozonu:

1. Duża autohemoterapia (pozaustrojowe ozonowanie krwi oraz jej bezpośrednie ponowne przetaczanie) w celu rewitalizacji, w chorobach układu krążenia, chorobach wirusowych, a także w celu ogólnej aktywacji układu odpornościowego. W tej metodzie pobiera się 50 do 150 ml własnej krwi pacjenta przy użyciu sterylnego jednorazowego zestawu, a następnie wzbogaca się ją dokładnie określoną i odmierzoną ilością ozonu medycznego. W ten sposób 100% użytego ozonu reaguje swoiście z erytrocytami i leukocytami, aktywując ich metabolizm. Aktywowana krew jest w krótkim czasie przetaczana z powrotem do krwiobiegu w postaci normalnej kroplówki.
2. W małej autohemoterapii wykorzystuje się drogę domięśniową do nieswoistej aktywacji układu immunologicznego i rewitalizacji w stanach alergicznych lub jako ogólną metodę poprawiania odporności biologicznej organizmu.
3. Zewnętrzne leczenie ran z użyciem ozonoodpornych plastikowych butów, worków, baniek lub ozonowanej wody.
4. Ozonowana woda ma działanie dezynfekcyjne, jak również łagodzi zaburzenia dotyczące skóry, takie jak świąd (swędzenie), zakażenia i stany zapalne.
5. Ozon podawany doodbytniczo jest przydatny w chorobach zapalnych jelit, w celu ogólnej rewitalizacji, a także w chorobach wirusowych. Wstrzyknięcia ozonu do stawów (wstrzyknięcia dostawowe) wykonuje się w leczeniu chorób zapalnych stawów (zapalenie stawów, nawracająca choroba zwyrodnieniowa stawów) – zabiegi te wykonuje się zwykle w klinikach ortopedycznych.
6. W zwichnięciach oraz w bólach mięśni niewielkie ilości ozonu w niskich stężeniach stosuje się w formie infiltracji lub wstrzyknięć w odpowiednie miejsca – są to często punkty wykorzystywane również w akupunkturze.
7. Ostrzykiwanie nerwów wykazuje silne i długoterminowe działania przeciwbólowe
8. Dyskoliza ozonowa („wypadnięty dysk”) to bezpieczna metoda walki z tą cywilizacyjną dolegliwością. Zabieg musi być wykonywany pod kontrolą tomografu lub rezonansu magnetycznego w specjalistycznych gabinetach lub klinikach.

Jakie są najważniejsze wskazania do ozonoterapii?

Istnieje wiele różnych chorób, w których ozonoterapia może wykazywać korzystne działanie lub może nawet umożliwiać wyleczenie. Zostało to potwierdzone w wielu publikacjach naukowych. Ozon medyczny zazwyczaj stosuje się jako uzupełnienie innych terapii. Innymi słowy, jest to jedna z komplementarnych metod terapeutycznych.

Aby możliwie jak najszybciej docierać do pacjentów z informacjami na temat najnowszych osiągnięć w dziedzinie ozonoterapii, osoby zajmujące się tą formą leczenia założyły Polskie Towarzystwo Ozonoterapii.

Jego celem jest standaryzacja terapii, a także poprawienie i przyspieszenie komunikacji pomiędzy wszystkimi specjalistami medycznymi zajmującymi się tą formą leczenia.

Lekarze mogą udzielać pacjentom porad na temat chorób, w których można stosować ozonoterapię. Ozon medyczny jest bezpieczny, praktyczny, skuteczny i niedrogi, choć nie w każdym przypadku można zagwarantować, że ozonoterapia pozwoli osiągnąć całkowity sukces leczenia.

Zaburzenia dotyczące układu krążenia

Zaburzenia krążenia tętniczego obejmują uczucie chłodu w nogach, a także pojawienie się bólu po przejściu niewielkiej odległości (noga palacza, czyli chromanie przestankowe); są to objawy ostrzegawcze. Jako klasyczne leczenie z wyboru ozon stosuje się w leczeniu tych objawów już od pięćdziesięciu lat. Skuteczność tej metody potwierdzono w szeregu badań klinicznych.

Regeneracja i rewitalizacja

Ozon medyczny stosuje się w połączeniu z konwencjonalnymi i innymi formami rehabilitacji, fizjoterapii, relaksacyjnymi czy spa jako cenną uzupełniającą metodę leczenia. Ozonoterapia jest szczególnie skuteczna w sytuacjach stresu zawodowego, a także dużego wysiłku psychicznego oraz fizycznego.

Aktywacja metabolizmu komórkowego w erytrocytach i leukocytach powoduje poprawę stanu ogólnego, co prowadzi do ogólnej rewitalizacji. Zawodowi sportowcy również odnoszą wiele korzyści z tej formy terapii. Choć nie zwiększa ona maksymalnej wydolności, to jednak poprawia zdolność do utrzymania fazy wytrzymałościowej, czyli wydolności submaksymalnej. Ponadto ozon skraca fazę regeneracji w dyscyplinach lekkoatletycznych związanych z długotrwałym wysiłkiem.

Pacjenci w podeszłym wieku: profilaktyka i rewitalizacja

Pacjenci w podeszłym wieku bardzo dobrze reagują na ozonoterapię, gdyż ich organizm może w pełni wykorzystać wszystkie korzystne właściwości ozonu: z poprawienia dostarczania tlenu, mobilizacji układu odpornościowego, aktywacji przeciwutleniaczy organizmu oraz zmiataczy wolnych rodników. Korzystne działanie obserwuje się również w przypadkach zaburzeń krążenia mózgowego – co często objawia się trudnościami z koncentracją, ogólnym spadkiem wydajności, niestabilnością chodu, jak też uczuciem zawrotów głowy. Ozonoterapię można stosować zapobiegawczo jako uzupełnienie innych komplementarnych metod leczenia, uzyskując wyraźną poprawę ogólnego samopoczucia oraz jakości życia.

Choroby oczu

U osób w podeszłym wieku zaburzenia krążenia mogą również mieć niekorzystny wpływ na oczy, powodując zmiany o charakterze zanikowym i zwyrodnieniowym. Najbardziej rozpowszechnioną chorobą tego typu jest „zwyrodnienie plamki związane z wiekiem” w środkowej części siatkówki, która jest odpowiedzialna za ostre widzenie. W niektórych przypadkach może to prowadzić do tak zwanego zaniku nerwu wzrokowego o różnym nasileniu.

Oprócz wyników uzyskiwanych w warunkach rzeczywistej praktyki, badanie przeprowadzone przez Klinikę Okulistyki Uniwersytetu w Sienie (Włochy) potwierdziło korzystny wpływ autohemoterapii z użyciem ozonu na zdolność widzenia. Poprawa taka może utrzymywać się nawet do sześciu lub ośmiu miesięcy. Kontynuacja terapii pozwala uzyskać dalszą poprawę bądź zapobiegać wystąpieniu pogorszenia.

Choroby nowotworowe i uzupełniające leczenie onkologiczne

Ozon stosowany jako biologiczne leczenie uzupełniające, w formie autohemoterapii lub podania doodbytniczego, jest przydatny w leczeniu chorób nowotworowych. Immunoaktywujące działanie ozonu w niskich dawkach: komórki immunokompetentne, takie jak limfocyty, komórki pomocnicze, komórki supresorowe i komórki NK (Natural Killer) reagują, wytwarzając swoiste substancje przekaźnikowe – np. interferony.

Zakażenia grzybicze skóry oraz zakażone zmiany skórne

Od ponad 100 lat na całym świecie w przemyśle uzdatniania wody pitnej coraz szerzej wykorzystuje się grzybobójcze i bakteriobójcze właściwości ozonu. Te same właściwości sprawiają, że ozon medyczny jest potężnym narzędziem w zwalczaniu uporczywych zakażeń grzybiczych skóry, a w szczególności złożonych zakażeń grzybiczych/bakteryjnych stóp, tułowia lub błon śluzowych.

Zakażone rany

Miejscowe leczenie zakażonych ran, które często mają postać odleżyn, owrzodzeń podudzi oraz ud (owrzodzeń żylakowych), zgorzeli w przebiegu cukrzycy lub trudno gojących się ran – to klasyczne zastosowanie ozonu medycznego. Początkowo właściwości dezynfekujące ozonu wykorzystuje się do uzyskania czystej rany bez drobnoustrojów chorobotwórczych (niszczenie grzybów i bakterii). W drugiej fazie ozon w niskim stężeniu zapewnia szybkie gojenie się rany.

Choroby jelit: zapalenie odbytnicy i okrężnicy

Miejscowe stosowanie ozonu w formie doodbytniczej zapewnia szybką ulgę w chorobach zapalnych jelit, zwłaszcza w stadium I. Zazwyczaj wystarcza cykl dziesięciu zabiegów. Badanie z udziałem 248 pacjentów z zapaleniem odbytnicy wykazało, że dodatkowe sesje leczenia są konieczne tylko w 10% przypadków.

Choroby wirusowe

Zarówno opryszczka zwykła, jak i półpasiec są wywoływane przez wirusy. Opryszczka wargowa – częsta i bardzo nieprzyjemna dolegliwość – dobrze reaguje na różne formy ozonoterapii w połączeniu z konwencjonalnymi metodami.

Uzupełniające stosowanie ozonu jest bardzo korzystne w półpaścu – zarówno w formie miejscowego stosowania kompresów z ozonowanej wody, jak i w postaci autohemoterapii, która w wielu przypadkach pozwala uniknąć nerwobólu półpaścowego.

Choroby zapalne wątroby

Choroby zapalne wątroby należą do klasycznych wskazań do zastosowania ozonu medycznego. Podczas gdy wirusowe zapalenie wątroby typu A (wywołane przez wirus HAV) jest stosunkowo łatwe w leczeniu i ustępuje całkowicie, wirusowe zapalenie wątroby typu B (wywołane przez wirus HBV) często przechodzi w postać przewlekłą. Zarówno ozon stosowany z krwią, jak i doodbytnicze podawanie O2/O3 stanowią skuteczne metody leczenia uzupełniającego w połączeniu z konwencjonalną terapią. To samo dotyczy leczenia wirusowego zapalenia wątroby typu C, które zazwyczaj rozpoznaje się już jako przewlekłą chorobę wątroby, ponieważ okres inkubacji z reguły trwa wiele lat.

Choroby zapalne i zwyrodnieniowe stawów

Jeśli podzielimy choroby zapalne i zwyrodnieniowe stawów na trzy kategorie, okazuje się, że w stadiach 1 i 2, w których nie dochodzi jeszcze do deformacji kości, obserwuje się szczególnie korzystne reakcje na zastosowanie ozonu medycznego. Dotyczy to choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego , jak też aktywnej postaci zapalenia stawu kolanowego i stawów barkowych. Oprócz klasycznego leczenia farmakologicznego, dostawowe wstrzyknięcia ozonu są szczególnie skuteczne w połączeniu z terapią ruchem. W tego typu zaburzeniach wykorzystuje się właściwości przeciwzapalne ozonu, jak też modulowanie i aktywowanie metabolizmu komórek chrząstki.

Choroby reumatyczne, reumatoidalne zapalenie stawów

Cały zespół zaburzeń reumatycznych, zapalenia stawów i reumatoidalnego zapalenia stawów obejmuje różne stany bólowe układu kostnego oraz mięśni. W wielu przypadkach występują w nich również ograniczenia czynnościowe.

Także w tej sytuacji stosowanie ozonu medycznego stanowi element podstawowego programu terapeutycznego, uzupełniającego odpowiednie formy fizykoterapii.

W reumatoidalnym zapaleniu stawów (przewlekłym zapaleniu wielostawowym) doświadczenia medyczne wskazują, że ozonoterapia stanowi przydatną metodę leczenia komplementarnego. Terapia ma formę pozaustrojowego ozonowania krwi podczas nieaktywnych faz choroby. Działania ozonu wynikają z jego właściwości immunomodulujących i przeciwzapalnych.

Leczenie bólu

Ozon w niskich stężeniach i ilościach stosuje się jako uzupełniającą metodę leczenia w stanach napięcia mięśni, przewlekłym bólu mięśniowym, w punktach wyzwalających itp., często w połączeniu z terapią neuralną (miejscowymi środkami znieczulającymi) i akupunkturą.

W ostatnich latach opublikowano wyniki prowadzonych na dużą skalę międzynarodowych badań dotyczących leczenia wypadnięcia dysku. Zaobserwowano, że wstrzyknięcia do dysku maja działanie odbarczające i są odpowiednikiem funkcjonalnym laserowej dyskolizy, ale o znacznie niższym koszcie wykonania zabiegu.

Wykorzystanie ozonu w stomatologii

Ozon jest standardowym i powszechnie stosowanym środkiem leczniczym w stomatologii.

Stosowany jest w profilaktyce próchnicy oraz znoszeniu nadwrażliwości zębów. Ozon jest skutecznym środkiem dezynfekującym zębinę zakażoną szczepami bakterii próchnicotwórczych. Już 10-20 sekundowa aplikacja ozonu powoduje redukcję 99% flory bakteryjnej. Terapia ozonem jest szczególnie polecana u dzieci. Zabiegi są krótkie i bezbolesne, nie wywołują przykrych doznań pozostawiających trwały ślad w psychice małego pacjenta. U leczonych osób nie zaobserwowano reakcji alergicznych ani powstania opornych szczepów bakterii. Skuteczność ozonu przypisano jego zdolnościom przenikania w trudno dostępne miejsca i eliminacji bakterii niedostępnych dla płynów i żeli.

Ozonoterapia znajduje zastosowanie u pacjentów wymagających szczególnej opieki stomatologicznej. U chorych na cukrzycę, wymagających leczenia stomatologicznego, ozonoterapia może przynieść znaczącą poprawę stanu zdrowia, ponieważ dochodzi do skutecznego niszczenia bakterii tlenowych i beztlenowych. Terapia ozonowa zmniejsza dolegliwości bólowe, powoduje szybkie gojenie ran, nie występują również powikłania w procesie gojenia tak charakterystyczne dla tej grupy pacjentów.

Przeciwbakteryjne działanie ozonu wykorzystuje się do dezynfekcji pola zabiegowego oraz wszczepów przed zabiegiem implantacji, w zapobieganiu powikłaniom po ekstrakcji trzecich zębów trzonowych. Znaczenie ozonoterapii rośnie w dobie coraz częstszych przypadków antybiotykooporności bakterii.

Utleniające działanie ozonu wykorzystywane jest jako szybka, efektywna i bezpieczna metoda wybielania zębów.

Prowadzone są badania nad możliwościami bezpiecznej dezynfekcji narzędzi i sprzętu stomatologicznego. W tym odkażaniu unitu – co jest olbrzymim obecnie problemem. Postęp technologiczny umożliwia już wyprodukowanie niewielkich rozmiarowo ozonatorów możliwych do integracji z unitem. Umożliwi to nieprzerwaną ochronę sprzętu i pacjentów przed zakażeniami bakteryjnymi.